ОХУ-ын байр суурь ба нийтлэгч Баабарын тайлбар тэргүүтэн:

Цөмийн хаягдал өөртөө агуулж хөрш орнууддаа хохирол учруулж байна.
Цөмийн хаягдалыг Монголд булшлах гэж байгаа талаар сүүлийн үед их шуугих болсон нь юун түрүүн Монголын дотоод улс төрийн тэмцлээс үүдэлтэй. Цөмийн хаягдал Монголд булшлах дамжуулан тээвэрлэх нь хэд хэдэн хуулиар хориотой. Улс төрийн шинэ хуваагдлаар буй болж байгаа бүлэглэлүүд биенээ буруутгаж яллахын тулд энэ талаар гарсан батлагдаагүй мэдээллийг өргөнөөр ашиглаж байгаа. Тэр байтугай зарим нь гадаад орнуудад хамаатан саднаараа элдэв эсэргүүцлийн жагсаал зохион байгуулуулж буй нь эргээд дотоодын улс төрийн тэмцэлд ашиглах зорилготой болно. Харин Монгол улс цөмийн технологийг хөгжүүлэх, уран боловсруулах талаар хуулийн дагуу хөтөлбөр боловсруулж үүнд эхний ээлжинд жилд хоёр сая доллар зарцуулж байгаа нь Монголын өөрийнх нь асуудал юм. Арабын орнуудад шинээр баригдах гэж байгаа цөмийн станцуудад Монгол улс түлш бэлдэж нийлүүлэх талаар анхдагч яриа болсон нь өрсөлдөгч орнуудад нэлээд хардлага төрүүлж, Монголын дотоод улс төрийн тэмцлээс үүдэлтэй маргааныг улам дэвэргэж байгаа болно. Дэлхийн урааны нөөцийн хоёр хувийг агуулж байгаа, цаашдын судалгаагаар магадгүй 20 хувь хүрч болох том нөөцтэй учраас энэ бүхнийг олон улсын хараа хяналтын дор бусад орнуудтай хамтран ашиглах нь Монгол улсын эрх ашиг мөн. Цөмийн шаар булшлах маш ашигтай бизнест шинэ өрсөлдөгч гарч ирэхээс болгоомжилсон Оросын бодлого ч энд яваа. Учир нь оросууд Монголын хилээс холгүй шаар булшлах нэлээд том төвтэй. Монгол улс уран боловсруулах, алив оронтой хамтран байгаа ураан дээрээ түшиглэн энх тайвны зорилгоор цөмийн станцын түлш бэлдэх, энэ талын өндөр технологи оруулж ирэх бүрэн эрхтэй. Саяхан Монгол улсын ерөнхийлөгч цөмийн хаягдал булшлах ямар ч асуудал байхгүйг нотлохын зэрэгцээ ирээдүйд Монголд үйлдвэрлэгдэх цөмийн станцын түлшийг гадаадад нийлүүлсэн тохиолдолд шаар хаягдлыг нь эргүүлж авахгүй гэдгээ илэрхийллээ. Монгол улс нутаг дэвсгэртээ цөмийн шаар булшлах ямар ч бодолгүй, энэ нь хуулиар маш тодорхой хориглогдсон болно.

Ураан ашиглалт дээр хамтарч ажиллахаас байнга татгалзаж байгаа.
Монгол Зөвлөлтийн нууц гэрээгээр Мардай дахь урааны ордыг оросууд 1990 он хүртэл ашиглаж байсан. 1992 онд Оросын тал Мардайг Монголд бүрэн хүлээлгэж өгөн гарч явсан ба энэ талаархи бичиг баримт гэрээ ойлголцлыг олон улсын гэрээ эрхийн зарчмын дагуу үйлдсэн юм. Монгол өөрийн бүрэн эзэмшил болсон Мардайд хөрөнгө оруулах өөр орон компанийг урьж Канадын Хан Рисорс компани лицензийг нь авч энд нэлээд хэдэн жилийн туршид багагүй хөрөнгө оруулалт хийсэн билээ. 2007 оноос оросууд Мардайг хамтран эзэмших санал тавьж эхэлсэн ба үүний зэрэгцээ канадчуудыг хөөж гаргахыг шаардах болсон. Оросын удаа дараагийн хүчтэй шахалтын дүнд Монголын Засгийн газар Хан Рисорсын лицензийг хураан авсан. Үүнээс болоод канадчууд Монголын Засгийн газрыг олон улсын арбитрын шүүхэд өгч 200 сая долларын нэхэмжлэл гаргаад байгаа билээ. Энэ мөнгө нь ЗХУ-д тавьсан Монголын өрийг барагдуулсан нийт хэмжээтэй бараг тэнцэж байгаа юм. Мардайн урааны ордыг хэрүүл маргаан шүүх цагдаагүйгээр гурван талд бүгдэд нь ашигтайгаар шийдвэрлэх олон арга бий. Ийм шийдвэрийн талаар Оросын талаас санаачлага гаргахгүй, хий л гомдоллож байгаа. Монголын талд ч авилга хээл хахууль, албан тушаалын тэмцэл, бүлэглэл хоорондын маргаан гэх цэвэр дотоодын шалтгаанаас болж санаачлага гаргахаас тойрч байгаа явдал бий.

Эх сурвалж:
Мөнхийн хөршийн мөнхийн гомдол
Баабар
http://baabar.niitlelch.mn/content/3373.shtml